Βασιλεύς εναντίον Σουλτάνου (King versus Sultan)

Στη μακραίωνη ιστορία της Ρωμανίας, δεν είναι λίγες οι φορές που οι αυτοκράτορες όχι απλά ηγήθηκαν εκστρατειών, αλλά συμμετείχαν πολεμώντας στην πρώτη γραμμή της μάχης.

Ο Ιωάννης Τσιμισκής, ο Βασίλειος ο Β', ο Ιωάννης Κομνηνός για να αναφέρουμε ενδεικτικά μόνο κάποιους.

Κάποτε μάλιστα ο αυτοκράτωρ έφτανε σε αναμέτρηση με τον αντίπαλο αρχηγό, όπως όταν Μανουήλ Κομνηνός συγκρούσθηκε με τον αρχιζουπάνο Βακχίνο της Σερβίας, κινδυνεύοντας μάλιστα να χάσει τη ζωή του πριν κερδίσει τη μάχη.[1]

Μία τέτοια ακόμη περίπτωση συναντάμε στις συγκρούσεις της αυτοκρατορίας της Νίκαιας με το Σουλτανάτο του Ρουμ.

Βρισκόμαστε στα 1211 και η θέση της εδώ και 7 έτη εξόριστης Ρωμαϊκής αρχής στη Νίκαια, είναι εξαιρετικά δεινή.

Στα βορειοδυτικά σύνορα οι Σταυροφόροι επιδιώκουν να προωθηθούν διεκδικώντας τη μοιρασιά τους στα εδάφη της Μικράς Ασίας, απειλώντας την ίδια την ύπαρξη του κράτους.

Βορειοανατολικά οι ανταπαιτητές του νόμιμου θρόνου Μεγάλοι Κομνηνοί της Τραπεζούντας ετοιμάζονται για πόλεμο.

Στα ανατολικά σύνορα οι Σελτζούκοι Τούρκοι αρχίζουν τις εχθροπραξίες. Ο Σουλτάνος Καϊκοσρού (Καϊχοσχρόης) δέχθηκε στην αυλή του τον εκθρονισμένο Άγγελο Δούκα (1195-1203),έναν από τους μοιραίους των δεινών της τέταρτης σταυροφορίας. Με πρόφαση την υπεράσπιση της νομιμότητας, διέσχισε τα σύνορα και με το στρατό του βάδιζε στην κοιλάδα του Μαιάνδρου.

Σελτζούκος ιπποτοξότης - Κεραμικό από τη Μικρά Ασία, τέλη 12ου-αρχές 13ου αιώνα

Στη Νίκαια βασιλεύει ο Θεόδωρος Α' από την οικογένεια των Λασκάρεων. Αντιμέτωπος με τεράστια προβλήματα και με στρατό διαλυμένο, καταφέρνει να συγκεντρώσει μόλις 2.000 άνδρες. Από αυτούς, το πιο αξιόμαχο τμήμα ήταν ένα σώμα 800 Ιταλών ιππέων μισθοφόρων, ενώ οι άλλοι Ρωμιοί.[2]

Η μάχη ξεκίνησε με επέλαση των δυτικών ιπποτών, η οποία όμως απέτυχε οικτρά, καθώς κυκλώθηκαν από τους υπέρτερους Τούρκους και εξολοθρεύθηκαν. Το υπόλοιπο στράτευμα κλονίστηκε, σύντομα τράπηκε σε φυγή και όλα έδειχναν πως τα πάντα έχουν χαθεί.

Στην κρίσιμη εκείνη στιγμή και ενώ αντιστέκονται μαχόμενα λίγα μόνο ρωμαϊκά σώματα, ο Σουλτάνος αναζητά το Βασιλιά. Ο Θεόδωρος βρίσκεται σε αμηχανία και αναγνωρίζει τον αντίπαλό του, που εφορμά εναντίον του. Με ένα ισχυρό χτύπημα με τον κεφαλοθραύστη ο Σουλτάνος ρίχνει τον Βασιλέα και το άλογό του στο έδαφος προκαλώντας του σκοτοδίνη. Αφού στέκεται και πάλι όρθιος, ο Θεόδωρος βγάζει το σπαθί από τη θήκη του, και φωνάζοντας υβριστικά "λάβετε τουτωνί" κατά το χρονογράφο (...κοινώς "πάρ'τα!" ) χτυπά τα πίσω πόδια του τεράστιου αλόγου του Τούρκου.[3]

Το άλογο καταρρέει παρασύροντας τον αναβάτη του.

μονομαχία - μυθιστόρημα Varqa και Gulsah, αρχές 13ου αι., σελτζουκική Ανατολία

Ο Θεόδωρος Λάσκαρης, σύγχρονο σκίτσο - Ο Καϊκοσρού, άγαλμα στην Αττάλεια

 Αυτό που ακολουθεί δεν είναι ξεκάθαρο. Βυζαντινές πηγές αναφέρουν πως ο Θεόδωρος κάρφωσε το Σουλτάνο στην καρδιά, ενώ ο σελτζούκος Ιμπν Μπιμπί πως τον αποτέλειωσε "Φράγκος"[4]. Ο Ακροπολίτης μας παραδίδει πως η κεφαλή του Καϊκοσρού κόπηκε χωρίς να σφαγεί από το βασιλέα ή από άλλον της συνοδείας του. Πιθανόν να συνέβη λόγω της ανώμαλης προσγείωσης στο έδαφος ή να υπονοείται κάποια θαυματουργική επέμβαση.[5]

Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης, χειρ.15ου αι. - Άγιος Θεόδωρος, εικόνα 13ου αι.,Πάτμος

Όπως και να χει ο Θεόδωρος είναι νικητής. Τα ρωμαϊκά στρατεύματα αναθαρρούν, ανασυντάσσονται και κατανικούν τους Τούρκους.

Σύντομα υπογράφεται συνθήκη. Η Μικρά Ασία είναι ασφαλής και ο Θεόδωρος ήρωας και άξιος αυτοκράτωρ.
Ο Καϊκοσρού θάφτηκε στο μαυσωλείο Αλαεντίν των σελτζούκων σουλτάνων στο Ικόνιο.

ο αυτοκράτωρ και ο άγιος Θεόδωρος, νόμισμα Θεόδωρου Α΄ Λάσκαρη (1204-1222)

Αναφορές:
[1] Ιωάννης Κίνναμος, Επιτομή, 112
[2] Treadgold, 1997, p.717
[3] Γεώργιου Ακροπολίτου, Ιστορία, 10
[4] Mehmet Fuat Köprülü, Gary Leiser, The origins of the Ottoman Empire, p.31
[5] Γεώργιου Ακροπολίτου, Ιστορία, 10

ΠΗΓΕΣ:
-Γεώργιου Ακροπολίτου, Ιστορία
-Mehmet Fuat Köprülü, Gary Leiser, The origins of the Ottoman Empire, 1992
-Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Θ', Εκδοτική Αθηνών, 1979