Ο πύργος του Αγίου Βασιλείου

Βρίσκεται στο χωριό Άγιος Βασίλειος λίγα μέτρα από τη λίμνη Κορώνεια (Λαγκαδά/ Αγίου Βασιλείου), όπου παλαιότερα ήταν η όχθη. (40ο 40’ 04΄΄ Ν 23ο 07’ 03’’ Ε)

Χτίστηκε τον 14ο αιώνα, αν και κατά μία άλλη εκδοχή είναι παλαιότερος, της εποχής του Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου (10ος αι.). Τα μορφολογικά στοιχεία συνηγορούν στην απόρριψη της εκδοχής αυτής, είναι άγνωστο όμως το αν απηχεί την ύπαρξη παλαιότερου κτίσματος στην ίδια θέση, όντως του 10ου αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, η λίμνη και συνεκδοχικά ο πύργος και το χωριό, πήραν το όνομα τους όταν αφιερώθηκαν στο συγκεκριμένο άγιο από το συνονόματό του αυτοκράτορα Βασίλειο Α’ το Μακεδόνα. (9οςαι)
Λέγεται πως στράτευμά του με τον ίδιο επικεφαλής, διέβη χωρίς να το γνωρίζει την παγωμένη λίμνη το χειμώνα, με κατεύθυνση τη Θεσσαλονίκη. Όταν ο βασιλιάς αντιλήφθηκε τον κίνδυνο που διέτρεξαν και διασώθηκαν, ευχαρίστησε το Θεό και τον προστάτη άγιο του.

η αναστηλωμένη πύλη / το εσωτερικό

Κτίση : 14ος αιώνας

Κατάσταση : ***

Αναστήλωση: +

Πρόσβαση : >>>>

ΠΥΡΓΟΣ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

(διορθωμένο κείμενο της 9ης εφορείας Βυζαντινών αρχαιοτήτων)

Ο πύργος του Αγίου Βασιλείου χρονολογείται στο 14ο αιώνα. Βρίσκεται στη νότια όχθη της λίμνης Κορώνειας, απέναντι από την έξοδο ενός οδικού άξονα, ο οποίος διασχίζοντας το βουνό Χορτιάτη, συνέδεε τη Θεσσαλονίκη με το νότιο βραχίονα της Εγνατίας Οδού.

Για το μνημείο είχε διατυπωθεί παλαιότερα η άποψη ότι αποτελεί τμήμα μιας σειράς οχυρωματικών έργων, που περιέβαλλαν τη Θεσσαλονίκη «δίκην κύκλου», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στις πηγές. Ωστόσο, ο πύργος πιθανότατα σχετιζόταν όχι με την άμυνα της πόλης, αλλά με την προμήθειά της με αγαθά αλιείας και γεωργίας, που προέρχονταν από τη λίμνη και τη γύρω εύφορη περιοχή. Άλλωστε, σ’αυτό συνηγορεί και η ίδια η θέση του, επάνω ακριβώς στην όχθη της λίμνης και σε μεγάλη απόσταση από το δρόμο που οδηγούσε και οδηγεί μέχρι σήμερα στη Θεσσαλονίκη.

Η κατασκευή του ενδεχομένως αποσκοπούσε στην προστασία των οικονομικών συναλλαγών που αφορούσαν στην εκτεταμένη αλίευση, τις οποίες μάλιστα τεκμηριώνει και η ύπαρξη ιδιαίτερου εισπράκτορα φόρου της δεκάτης από την αλιεία στα χρόνια της τουρκοκρατίας.

ψάρεμα με πυροφάνι (χειρόγραφο) / Θεοφάνεια στη λίμνη, πίσω ο πύργος (1955)

Ο πύργος έχει διαστάσεις 10,50 Χ 10,50 μ. και ύψος περίπου 15 μ. Σε κάθε πλευρά του διαμορφώνονται εξωτερικά τέσσερις αντηρίδες, διαστάσεων 1 Χ 0,4 μ., που απέχουν μεταξύ τους περίπου 2 μέτρα. Η τοιχοποιία ακολουθεί το ατελές πλινθοπερίκτιστο σύστημα με οριζόντια διαταγμένα πλινθία για την πλήρωση των κενών και ασβεστοκονίαμα ως συνδετικό υλικό. Ανά διαστήματα ενισχύεται περιμετρικά με σύστημα ξυλοδεσιών. Η μοναδική είσοδος, στην ανατολική πλευρά, απέχει για λόγους ασφαλείας από το έδαφος και βρίσκεται στη δεύτερη στάθμη.

ανατολική όψη. διακρίνεται η τοιχοποιία

το εσωτερικό

Το μνημείο υπέστη εντονότατη φθορά κατά τα νεότερα χρόνια. Σημαντικά τμήματα είχαν καταπέσει πριν τμήματα είχαν καταπέσει πριν το μεγάλο σεισμό του 1978, οπότε το μνημείο δέχθηκε καθοριστικό μάλλον για τη διατήρησή του πλήγμα. (…) Η απλή μορφή της τοιχοποιίας και η απουσία στοιχείων με ιδιαίτερο μορφολογικό και διακοσμητικό ενδιαφέρον επέτρεψαν να υιοθετηθεί μια λύση μερικής ανακατασκευής τμημάτων, για την οποία χρησιμοποιήθηκε το ίδιο οικοδομικό υλικό (πέτρες, πλίνθοι) και ασβεστοκονίαμα ως συνδετικό υλικό. Το 2007-2008 πραγματοποιήθηκαν από την 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων τοπικές ανακτίσεις, συντήρηση αυθεντικής τοιχοποιίας εσωτερικά και εξωτερικά του πύργου, αποκατάσταση ανοιγμάτων και ξυλοδεσιών.

ο πύργος κατά τη διάρκεια των αναστηλωτικών εργασιών

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Συνολικά, οι ήπιες παρεμβάσεις πέτυχαν την εξασφάλιση σπό περαιτέρω καταστροφή των σωζόμενων τμημάτων του πύργου, τη διατήρηση της ιστορικής και αρχαιολογικής αυθεντικότητάς του, καθώς και την απρόσκοπτη επισκεψιμότητα στο ευρύ κοινό.


-Υπουργείο Πολιτισμού, 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, έργο "ο πύργος του αγίου Βασιλείου Θεσσαλονίκης, επισκευές και εξωραϊσμός"

η θέα από τον πύργο. (..η πρώην λίμνη...)


άλλοι πύργοι και κάστρα της Μακεδονίας