Κάστρα και Πύργοι στην Ελληνική Μακεδονία

Στο παρόν νήμα παρουσιάζονται τα μεσαιωνικά οχυρωματικά έργα στην περιοχή της ελληνικής Μακεδονίας.

Ο συνδυασμός της αγάπης για τη φωτογραφία με το ενδιαφέρον για την ιστορία, με οδήγησαν στο να αναζητήσω και να φωτογραφήσω τα εν πολλοίς, άγνωστα και εγκαταλελειμμένα κάστρα και πύργους της περιοχής.

Ακριβώς επειδή είναι άγνωστα,αφενός ήταν δύσκολη η εντόπιση πολλών εξ αυτών (ας είναι καλά το ίντερνετ) αλλά και στη συνέχεια η πρόσβαση σε αυτά.

Θα επανέλθω με πηγές και σύντομη εισαγωγή,καθώς και με λεπτομερή παρουσίαση καθενός μνημείου ξεχωριστά.



Χάρτης με τις σωζόμενες μεσαιωνικές οχυρώσεις στην ελληνική Μακεδονία:

(πατήστε στο χάρτη για μεγένθυνση)

α/α-είδος οχύρωσης-όνομα (..)-περιοχή

1 π Αγίου Βασιλείου -Άγιος Βασίλειος
2 Μ Κριτζιανών (Αγίας Αναστασίας)-Επανομή
3 Κ Βρύας (Βεργιάς)-Σωζόπολη
4 π Ζωγράφου -(πρώην μετόχι)-Ζωγράφου
5 Τ Κασσάνδρειας -Ν.Ποτίδαια
6 π Αγίου Παύλου -Ν.Φώκαια
7 π Αγίου Γεωργίου (μετόχι Σταυρονικήτα)-Σάνη
8 π Μαριανών -Όλυνθος
9 π Γαλάτιστας -Γαλάτιστα
10 π "Βασιλικών" -Βασιλικά
11 π Ψαλίδας -Νικήτη
12 Κ Ληκύθου -Τορώνη
13 π Αγίου Νικολάου (μετόχι Χρυσοκάμαρου)-Άγ.Νικόλαος
14 Τ Τ.Πυργαδικίων -Πυργαδίκια
15 π Περιγαρδικείας -ακτή Κάμπος,Πυργαδίκια
16 π Γοματίου (Ορφανού)-παλαιό Γομάτι,Γομάτι
17 Μ Ξηροποτάμου -ακτή Ξηροποτάμου,Ιερισσός
18 π Λαύρας -Πρόβλακας,Νέα Ρόδα
19 π Κρούνας (μετόχι Κορούνας)-Ιερισσός
20 π Προσφορίου -Ουρανούπολη
21 Μ Ζυγού (Φραγκόκαστρο)-Ουρανούπολη
22 π Σιδηροκαυσίων (πύργος Μαδέμ Αγά)-Στάγειρα
23 Κ Νέπωσι (Καστέλλι)-δάσος Παλαιοχωρίου
24 Κ "Αι Λιας" -Αρναία
25 Κ Λειψάσδας (Λειβασδιάς)-αρχ.Στάγειρα,Ολυμπιάδα
26 π Μπούργκας -μεταξύ Απολλωνίας-Μελισσουργού
27 π Καρναβά -μεταξύ Απολλωνίας-Μελισσουργού
28 Κ Ρεντίνας -Ρεντίνα
29 π Βραστών -Βρασνά
30 π Μαρμαρίου -Αμφίπολη
31 π Χάνδακα -Αμφίπολη
32 π Κούτζης -Ευκαρπία
33 π Μάρως -Δάφνη
34 π Αγίας Μαρίνας -Δάφνη
35 Τ ‘Εζοβας -δασώδης περιοχή Δάφνης
36 Κ "Μαυρούδας" (Λάντζου)-Μαυρούδα
37 Τ Χρυσόπολης -εκβολές Στρυμόνα,Αμφίπολη
38 Κ Ορφανίου (Κοντέσσας)-Ορφάνι
39 π Απολλωνίας -παραλία Πύργος,λουτρά Ελευθερών
40 Κ Ανακτορούπολης -Νέα Πέραμος
41 Κ Χριστούπολης (Καβάλας) -Καβάλα
42 Κ Μαρμαρολιμένα (Θάσου)-Θάσος/Λιμένας
43 K Βρανόκαστρο (κάστρο του Αλεξάνδρου)-Παλαιχώρι
44 Κ Ζίχνας -Ν.Ζίχνη
45 π Ορέστη (Κουλές)-Σέρρες
46 Κ Σιδηρόκαστρο -Σιδηρόκαστρο
47 Κ "Μανδράκι" -Μανδράκι
48 π "Αγκίστρου" -Άγκιστρο
49 Κ Γυναικόκαστρο -παλ.Γυναικόκαστρο
50 Κ Μογλενών ("Χρυσής")-Χρυσή
51,52,53 Κ,Τ,π (Επταπύργιο,Τείχη-Φρούριο Βαρδαρίου,Λευκός Πύργος)
        -Θεσσαλονίκη
54 Κ Κίτρους -αρχ.Πύδνα,Κίτρος
55 Κ Πλαταμώνα -Παντελεήμονας,Πλαταμώνας
56 π "Ωρολογίου" -Βέροια
57 Κ Σερβίων -Σέρβια
58 Τ Καστοριάς -Καστοριά
59 Κ Φιλίππων -αρχ.Φίλιπποι



π= πύργος
Κ= κάστρο
Μ= μετόχι οχυρωμένο
Τ= τείχος

( πύργος )   : εναλλακτική, προγενέστερη ή μεταγενέστερη ονομασία 
"πύργος"  : συμβατική ονομασία

*******

Σημ1: Αρκετοί από τους πύργους υπήρξαν παλαιότερα τμήμα μετοχίου-ως μετόχι (Μ) καταγράφονται μόνο τα κτίσματα με σωζόμενο οχυρωματικό περίβολο και λοιπά ορατά οικιστικά στοιχεία του μετοχίου.
Άλλα συγκροτήματα άλλαξαν χρήσεις, πχ η Μονή Ζυγού από μοναστήρι (τέλη 10ου αι.) μετατράπηκε σε κάστρο (Φραγγόκαστρο,1205-1211)
Επίσης, η διάκριση μεταξύ τείχους(Τ) οχυρωμένου οικισμού και κάστρου(Κ) είναι συμβατική και με βάση τα ορατά σωζόμενα κτίσματα.

Σημ2: Τα κτίσματα που δεν απεικονίζονται στο χάρτη δεν έχουν εντοπιστεί ακόμη επακριβώς.

Σημ3: Οι πύργοι και οι οχυρώσεις (μονές, αρσανάδες) του Αγίου Όρους δεν καταγράφονται, ούτε απεικονίζονται. Λόγω του πλήθους, της καλής τους κατάστασης και της σπουδαιότητάς τους, αξίζουν ιδιαίτερη εκτεταμένη αναφορά.

υγ-Σημαντικό

Όλες οι αναρτήσεις υφίστανται συνεχείς τροποποιήσεις, διορθώσεις και προσθήκες με την ανακάλυψη νέων πηγών ή στοιχείων.

-----------