Το Θηλυπρεπές Έθνος των Ελλήνων μέρος Α'

"(θλίβομαι) γιατί μια πόλη που κατακτήθηκε με τόσους κινδύνους από τους άνδρες μας...θα έπεφτε στα χέρια του θηλυπρεπούς λαού των Ελλήνων..." [1]

-Reymond de Poitiers, Αντιόχεια 1138

Η παραπάνω φράση, αποτελεί απόσπασμα επιστολής προς τον Πάπα, του Ραϋμόνδου, κυβερνήτη της Αντιόχειας. Ο Φράγκος φεουδάρχης δυσανασχετούσε, με την υποχρέωσή του να παραδώσει την Αντιόχεια στον Ιωάννη Κομνηνό, καθώς είχε συμφωνηθεί με παλαιότερη συνθήκη.

Η άποψή του Ραϋμόνδου για τους Έλληνες δεν είναι μοναδική. Προκαλεί έκπληξη στο αναγνώστη μεσαιωνικών χρονικογράφων και συγγραφέων αυτό το στερεότυπο που επαναλαμβάνεται πιστά τόσο στην Ανατολή, όσο (κυρίως) στη Δύση.

Από την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο ήδη, οι Έλληνες θεωρούνται ακατάλληλοι για πόλεμο, δειλοί, αδύναμοι, ως και θηλυπρεπείς.

Οι Οστρογότθοι μισθοφόροι του Βελισσάριου στην Ιταλία, για παράδειγμα, αποκαλούσαν περιφρονητικά τους στρατιώτες των μονάδων των comitanses "Έλληνες". Είναι γνωστό πως οι comitanses είχαν χάσει από καιρό τη μαχητική τους ικανότητα και θεωρούνταν σαφώς κατώτεροι των μισθοφόρων βουκελλαρίων. [2]

Στην Ανατολή πάλι, ο Αρμένιος Ματθαίος της Εδέσσης έγραφε το 12ο αιώνα, μετά τις τουρκικές επιδρομές:

"ποιος είναι σε θέση να περιγράψει με λεπτομέρεια τις καταστροφικές συμφορές και τους αμετανόητους θρήνους των Αρμενίων, γεγονότα που υπέστησαν στα χέρια των κακών, αιμοδιψών και βάρβαρων τουρκικών δυνάμεων, όλα εξαιτίας της εγκατάλειψής τους απ'τον ψεύτικο προστάτη τους - το θηλυπρεπές και ποταπό ελληνικό έθνος ; Γιατί οι Έλληνες, σταδιακά αποστρατεύοντας τους γενναίους μας στρατιώτες, τους μετακίνησαν από την Αρμενία, απομακρύνοντάς τους από τις πόλεις και τις περιοχές τους." [3]

O Γουλιέλμος της Απουλίας, στο έργο του Gesta Roberti Wiscardi, περιγράφοντας τις αναρίθμητες συγκρούσεις μεταξύ Νορμανδών και Αυτοκρατορίας, αναφέρεται πολλές φορές στο χαρακτήρα των Ελλήνων.:

"Η νίκη αυτή ενθάρρυνε πολύ τους Νορμανδούς, γιατί κατάλαβαν πως από τους Έλληνες έλειπε η γενναιότητα και προτιμούσαν τη φυγή από την αντίσταση" [4]

"οι Έλληνες, συνηθισμένοι να τρέχουν σε δειλή υποχώρηση, επέστρεψαν στα τείχη της Λάρισας" [5]

Στο ίδιο έργο ο Αρδουίνος (Αrduin), Λομβαρδός ευγενής χρησιμοποιεί ακόμη πιο βαρείς χαρακτηρισμούς.

Όταν μετά από τη νίκη του Δοκιανού στην Καλαβρία, αυτός και οι άνδρες του δεν ανταμείφθηκαν με λεία, κατηγόρησε το στρατηγό πως έδωσε τα λάφυρα "σε δειλούς και όχι σε άνδρες-καθώς οι Έλληνες είναι σαν γυναίκες" [4]

Γι'αυτά τα λόγια του μαστιγώθηκε και κατέφυγε στην Αβέρσα.

Εκεί κατηγόρησε τους Νορμανδούς "γιατί αφήνουν μια χώρα τόσο πολύτιμη όπως η Απουλία,
στην κατοχή των θηλυπρεπών Ελλήνων, όταν αυτοί είναι μια δειλή ράτσα μεθυσμένων αμαρτωλών που συχνά το βάζουν στα πόδια μπροστά σε μια χούφτα εχθρών, και, ακόμη χειρότερα, ακόμη και τα ρούχα τους δεν είναι κατάλληλα για μάχη"(!)[4]

Οι λίβελλοι συνεχίζονται μετά την 4η Σταυροφορία και ενισχύονται από τα άλλα χαρακτηριστικά που αποδίδονται στους Έλληνες από τους δυτικούς: δόλιοι, κακοί, ύπουλοι.

Αυτό το στερεότυπο επαναλαμβάνεται σχεδόν σε όλους τους συγγραφείς της περιόδου (Ρομπέρ ντε Κλαρί, Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνο, Όθων του Deuil και άλλοι).

Στο Χρονικόν του Μορέως έχουμε διάσπαρτες τέτοιες αναφορές:

"τὴν κακοσύνην τῶν Ρωμαίων, τὴν ἀπιστίαν ὅπου ἔχουν.
Ποῖος νὰ θαρρέσῃ εἰς αὐτούς, ὅρκον νὰ τοὺς πιστέψῃ,
ἀφῶν τὸν Θεὸν οὐ σέβονται, ἀφέντη οὐκ ἀγαποῦσιν;"

"καθὼς εὑρίσκεται ἀπὸ ἀρχῆς τὸ γένος τῶν Ρωμαίων
εἰς δολιότητα πολλὴν κ᾿ εἰς ἀπιστίες μεγάλες" [6]

...συνεχίζεται...

ΠΗΓΕΣ-ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΣΧΟΛΙΑ:

[1] Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Θ'

[2] Δημήτρη Μπελέζου, ο Βυζαντινός Στρατός, σ.42-43

[3] Ματτθαίος της Εδέσσης, Χρονικόν (1113-1140) σ.29 (ο χρονικογράφος χρησιμοποιεί τους όρους Yoyn (=Yunan= Ίων ) και Horom (=Ρωμαίος) ως ταυτόσημες έννοιες (ελληνόφωνος ορθόδοξος=Έλληνας)

[4] Gesta Roberti Wiscard, βιβλίο Ι

[5] Gesta Roberti Wiscard, βιβλίο V

[6] Χρονικόν του Μορέως 45, 53 . (Το Χρονικόν του Μορέως γράφτηκε από ελληνόφωνο Φράγκο, ή γασμούλο και γενικά είναι εχθρικά διακείμενο προς του Έλληνες)