Ο πύργος της Ψαλίδας βρίσκεται στην περιοχή της Νικήτης Χαλκιδικής, στο μέσο περίπου του στομίου της χερσονήσου του Λογγού (Σιθωνίας).
Μπορεί κανείς να τον προσεγγίσει σχετικά εύκολα, καθώς βρίσκεται λίγα μέτρα από το δρόμο Νικήτης-Iερισσού, στα αριστερά, πίσω από το κλειστό γυμναστήριο. (40°13'18"Ν - 23°41'29"Ε)
To χωριό της Ψαλίδας αναφέρεται σε μοναστικά έγγραφα του Αγίου Όρους [XEN,LA,XER] , καθ'όλη τη διάρκεια του 13ου αιώνα, ως ανήκον στη δικαιοδοσία της Μονής Μεγίστης Λαύρας.
Στα 1300 καταγράφεται ως παλαιότερος κάτοχος του χωριού, ο προνοιάριος στρατιώτης Συρ Πέτρος Μαρτίνος [1].
Λίγα χρόνια αργότερα (1322) αναφέρονται άλλοι κάτοχοι γης στην περιοχή (Προβατάς, Μιχαήλ Κηρουλάς) [2][3]. Η ουσιαστική διαφορά όμως είναι, πως πλέον στην Ψαλίδα κατοικούν μόνο 10 άτομα που ανήκουν σε ένα νοικοκυριό [4].
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τα ανασκαφικά ευρήματα από τον πύργο (ίχνη καταστροφής-πυρκαγιάς), οδηγούν στο συμπέρασμα πως αυτός καταστράφηκε από τις επιδρομές των Καταλανών που είχαν εγκατασταθεί στην Κασσάνδρεια (Ποτίδαια), μεταξύ 1307-9.
Στην ίδια περιοχή με την καταστροφή της Ψαλίδας, αρχίζει να αναπτύσσεται το κτήμα του Νεακίτου, το οποίο αναφέρεται για πρώτη φορά στις πηγές στα 1300 [5] και με την εγκατάσταση παροίκων, να μετατρέπεται στο χωριό που υπάρχει μέχρι σήμερα ως Νικήτη.
*
Ο πύργος βρίσκεται μέσα σε ελαιώνα, αν και η πρόσβαση σε αυτόν δεν είναι αδύνατη.
Πρόκειται για τετράγωνο κτίσμα με χαρακτηριστικά βυζαντινή τοιχοποιεία με σπάνια χρήση κεράμων. Σώζεται σε χαμηλό ύψος, ενώ κοντά του, μετά τις ανασκαφικές εργασίες στην περιοχή, υπάρχουν σωροί από λίθους και κεραμίδια .
Να σημειώσουμε εδώ, πως δε θα πρέπει να γίνεται σύγχυση του πύργου της Ψαλίδας με το ερειπωμένο κυκλικό κτίσμα που βρίσκεται 500 μέτρα βορειοδυτικά, πάνω στο λόφο.(40°13'30"Ν-23°13'11"Ε) Φαίνεται πως πρόκειται για μεταγενέστερο οικοδόμημα, πιθανότατα ανεμόμυλο.
Η θέα από την κορυφή του λόφου πάντως, είναι ενδιαφέρουσα.
*
ΠΗΓΕΣ:
1.[petit XEN, n.3, 1300].
2.[Πρακτικό Σαβέντζη (ανέκδοτο) ΞΕΝ]
3.[πρακτικό Μαρούλη, ΞΕΝ]
4.[Laiou, σελ. 342-343]
5.[Actes de Xénophon, εκδ. D. Papachryussanthou, Paris 1986]
ο πύργος της Ψαλίδας σώζεται σε χαμηλό ύψος
ο πύργος μες στον ελαιώνα
η τοιχοποιεία
το εσωτερικό του πύργου
η Καταλανική Εταιρεία
Αλμογάβαροι
σωρός λίθων δίπλα στον πύργο
καμμένο οικοδομικό υλικό,
από την περίοδο των Καταλανικών επιδρομών (1307-9)
ο ανεμόμυλος
η θέα από τον ανεμόμυλο
