Δευτέρα 28 Ιανουαρίου 2013

Soapstone Warriors (military saints in byzantine carved icons)



Sculpture was never really popular in byzantine art. The main reason for this was the close association of this form of art with the ancient pagan religion.
This does not mean in any way that sculpture ceased to exist with the prevalence of Christianity and the transformation of the ancient Roman empire to the medieval one (the Byzantine).
Reliefs, pannels, stattuetes and rarely statues were constantly produced for more than one thousand years.

An interesting category of sculpture artwork are the icons made of steatite, commonly known as "soapstone". They are mainly works of the 10th to 13th century (mainly the komnenian 11th-12th) and the majority of them depicts military saints.
It is probable that many of them belonged to officers and some were used as standards during litanies or battles.
The saints are depicted in detail, armed with arms of their time. This is really useful for the study of the byzantine military, since most of byzantine works of art tend to represent military saints with a more "antique" or "classical" style of arms and armor.


St.George. 11th cent. Steatite Icon. Vatopedi monastery, Athos, Greece
George is depicted as a cavalry officer.
He wears a klivanion cuirass (lamellar) with attached metal pteruges and a mail upper part-probably a hood.
His long leg protection (kampotouva) and tunick betray that he belongs to a cavalry regiment.
A spear, a long sword and an almond shaped shield are the saint's weapons.

St. Theodore Stratelates. 12th cent. Steatite
The saint is praying. The arms and armor are similar to those of St.George above. Note the pattern on the shield.
St.Demetrius. 12th cent. Steatite. (Louvre M.)
Demetrius here is an archer. Equipped with a composite bow, a spear and a round shield he wears a padded cuirass (zava) with attached pteruges.

St. Demetrius. 11th cent. Steatite.
The saint wears a chainmail coat and long boots, holds a sword and a shield is hanged by his shoulder.
St. Demetrius again. 11th cent. Steatite

 Saints on horseback. Demetrius on the left with a sword and a padded cuirass (similar to one above) and George spearing the dragon.
12th cent. Steatite (1.Kremlin, Moscow 2.MoBiA, New York)

St.Theodore, George and Demetrius. 12th cent. Steatite. Cherson
George in the center wears full lamellar protection, Theodore Stratelates a klivanion too and underneath mail, while Demetrius a chainmail. The first two hold a spear while Demetrius a remarkably long and broad sword. All of them have almond shaped shields.

The Arrest of Christ. 12th cent. Steatite
A soldiers lifts a mace (vardoukion).
The Crucifixion-12th cent. Steatite.
The centurion wears a headgear, a chainmail and an almond shaped shield.
Interrogation of Christ. 12th cent. Steatite. (Baltimore M.)
The officer on the left who strikes Jesus, does not wear armor but his uniform for the days of peace.


St.Demetrius wearing a lamellar cuirass (klivanion) with pteruges
He is holding a spear and a round shield -common in the 10th cent. 
By his right shoulder is hanged a broad sword in a decorated scabbard.
The cut-out panel at the base of the icon may have supported a standard that would have allowed the image to be carried in processions. 
The holes in the icon may mean that it was used as a cover for a book in the Latin West.
 Ivory icon 950-1000 (Metropolitan M.,New York)

The Louvre reliefs above belong to earlier and later periods and present a remarkable "classical" style. Arms and armor seem rather ancient than medieval.
Left and Right: The Harbavile Triptych, ivory panel, c.950
Center: St. Demetrius, steatite icon, 14th cent

Battle of the Old Testament- Full armed soldiers with round shields and kassidion helmets.
The Joshua ivory panel. mid 10th century (Metropolitan M, New York)



***


SOURCES:

1. Kalavrezou-Maxeiner, Byzantine Icons in Steatite, Vienna 1985
2. Christopher Walter, The warrior saints in byzantine art and tradition, Ashgate Publishing 2003



fragment of steatite icon from Traianoupolis, Greece. 12th cent

Κυριακή 13 Ιανουαρίου 2013

Tα πεταχτά δόντια του Πρίγκηπα και το Δεσποτάτο του Μυστρά


Το Δεσποτάτο του Μυστρά, αποτελεί ένα σημαντικό κεφάλαιο της βυζαντινής αλλά και γενικότερα της ελληνικής ιστορίας.
Ανέδειξε σημαντικές προσωπικότητες, από αυτοκράτορες ως και φιλόσοφους και μας κληροδότησε σημαντικά μνημεία, εκκλησίες και ανάκτορα.

Λίγοι γνωρίζουν όμως, πως η ύπαρξη αυτού του σημαντικού κεφαλαίου ιστορίας οφείλεται ουσιαστικά...στα δόντια ενός ανθρώπου.

-Σεπτέμβριος του 1259
Οι δυνάμεις της Νίκαιας -το μεγαλύτερο ίσως ρωμαϊκό στράτευμα της υστεροβυζαντινής περιόδου- με επικεφαλής τον Σεβαστοκράτορα (αδελφό του αυτοκράτορα) Ιωάννη Παλαιολόγο, έχουν εκστρατεύσει  εναντίον του συνασπισμού του Δεσποτάτου της Ηπείρου με το Πριγκηπάτο της Αχαΐας.
Πρίγκηπας της Αχαΐας είναι ο Γουλιέλμος ΙΙ Βιλλεαρδουίνος, γιος του μεγάλου Γοδεφρείδου, ιδρυτή του Πριγκηπάτου.

H μάχη της Πελαγονίας. Διόραμα, Μοσχοβάκης

Στη μάχη που ακολουθεί, στην πεδιάδα της Πελαγονίας, οι Φράγκοι συντρίβονται ολοσχερώς. Οι ιππότες αποδεκατίζονται και όσοι δεν πέφτουν νεκροί αιχμαλωτίζονται. Λίγοι μόνο στρατιώτες καταφέρνουν να διαφύγουν σε μια άτακτη υποχώρηση, προς κάθε κατεύθυνση. Μεταξύ αυτών είναι και ο πρίγκηπας Γουλιέλμος.

Λίγες ώρες αργότερα, κοντά στην Καστοριά, κάποιοι στρατιώτες συλλαμβάνουν έναν ταλαιπωρημένο φυγά ιππότη, ο οποίος κρυβόταν μέσα σε μια θυμωνιά από άχυρο. Τα μεγάλα μπροστινά του δόντια τον προδίδουν - είναι ο Πρίγκηπας των Φράγκων.

*
"καὶ ὁ μὲν πρίγκιψ κατὰ τὴν Καστορίαν ἑάλω, ὑπὸ ἀχυρμιᾷ τινι κρυβεὶς κἀκ τῶν ὀδόντων τῶν τινι
στρατιωτῶν γνωρισθείς–εἶχε γὰρ τοὺς ἐμπροσθίους εὐμεγέθεις καὶ προβεβλημένους
τῶν φατνωμάτων–καὶ δέσμιος ἀπήχθη τῷ βασιλεῖ·" [1]
*
Ο Γουλιέλμος οδηγείται στις φυλακές της Νίκαιας και κρατείται στην Κωνσταντινούπολη που έχει εν τω μεταξύ ανακαταληφθεί από τους Έλληνες (1261), για 3 χρόνια.

Τελικά, το Πριγκηπάτο και η Αυτοκρατορία συμφωνούν στην απελευθέρωσή του, με αντάλλαγμα 3 κάστρα της Πελοποννήσου- του Μυστρά (που έχει χτίσει ο ίδιος ο Γουλιέλμος), της Μεγάλης Μαΐνης και της Μονεμβασίας. Έτσι δημιουργείται μια βυζαντινή επικράτεια στον Μορέα, η οποία αρχικά διοικείται από "Κεφαλή" και στη συνέχεια -διαρκώς επεκτεινόμενη- από "Δεσπότη".

*
Κι ἀφῶν εἶδεν κ᾿ ἐγνώρισεν ἐκεῖνος κ᾿ οἱ ἐδικοί του
ὅτι ποτὲ διὰ ὑπέρπυρα, οὔτε γὰρ διὰ λογάριν
οὐδὲν τὸν ἐλευτέρωναν νὰ ἐβγῇ κ᾿ τὴν φυλακήν του,
μὲ τὴν βουλὴν καὶ θέλημα τοῦ ἀφέντου τῆς Καρυταίνου
καὶ τῶν ἀλλῶν φλαμουραρίων, ἐσυμβιβάστην οὕτως·
νὰ δώσῃ γὰρ τοῦ βασιλέως διὰ τὴν ἐλευτερίαν τους,
τὸ κάστρον τῆς Μονοβασίας καὶ τῆς μεγάλης Μαΐνης,
τὸ τρίτον κι ὀμορφότερον τοῦ Μυζηθρᾶ τὸ κάστρον [2]
*

το κάστρο του Μυστρά


νόμισμα Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου

δεξιά- πεζός ιππότης με προέχουσα οδοντοστοιχία
πιόνια σκακιού σκανδιναβικής προέλευσης 12-13ος αι.


ΠΗΓΕΣ:
1.Γεωργίου Ακροπολίτου, Ιστορία
2.Χρονικόν του Μορέως, 317




Τρίτη 1 Ιανουαρίου 2013

Σύμμαχοι και Θεσσαλονικείς 1916-18


Έγχρωμες καρτ ποστάλ του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Γαλλικές και 1 αγγλική, απεικονίζουν την καθημερινότητα σε μια πολυεθνική Θεσσαλονίκη.
Εβραίοι, Έλληνες, Τούρκοι...χανούμισες, παπάδες και μικροπωλητές, ανακατεύονται με Γάλλους ναύτες, Σομαλούς στρατιώτες και Εύζωνες.
Σκωπτικές λεζάντες συνοδεύουν κάποιες από τις εικόνες.

 πλούσιες Τουρκάλες κυρίες, παπάς, εφημεριδοπώλης, ένας Γάλλος κι ένας Βρετανός αξιωματικός

Γάλλος στρατιώτης χαμογελά βλέποντας πως ο άντρας ιππεύει το γάιδαρο και η γυναίκα ακολουθεί

Νοσοκόμες του Ερυθρού Σταυρού, παπάς, Εβραίος και Εύζωνας που αγοράζει "βρώμικο"

 Οργανοπαίχτες - ζουρνάδες και νταούλι

Τσιγγάνικος γάμος !

Κτηνοτρόφος με ζευγάρι βουβάλια

Τούρκοι προύχοντες, Ιταλοί στρατιώτες, σαλεπιτζής, Έλληνες αξιωματικοί και ναύτης
Παπάδες, λούστρος και Γάλλος ναύτης
Ιππέας, ναύτης και μητέρα με παιδί σε μικροπωλητή
Γάλλοι ναύτες ψωνίζουν φρούτα από το δρόμο
Ναύτης ξεφορτώνει προμήθειες από κάρο που σέρνουν βουβάλια

Γάλλοι, στρατιώτης και ναύτης σε γειτονιά

Σενεγαλέζος, ναύτης και Έλληνας Εύζωνας
Κοκορέτσι του δρόμου !

Αγγλική χριστουγεννιάτικη κάρτα - 1918